Block, File và Object: Ba loại lưu trữ giúp doanh nghiệp ra quyết định chính xác như thế nào

Những khẩu hiệu như “dữ liệu là tài sản doanh nghiệp” hay “một tầm nhìn mới cho dữ liệu” có lẽ không còn xa lạ. Đây là các thông điệp thường thấy từ các nhà cung cấp hạ tầng lưu trữ, với mong muốn đơn giản hóa quy trình phức tạp của việc lưu trữ và chia sẻ dữ liệu cho những người dùng và quy trình cần đến chúng.

Tuy nhiên, thực tế là: dữ liệu chính là tài sản cốt lõi của doanh nghiệp. Khi có trong tay đúng loại dữ liệu vào đúng thời điểm, mọi người sẽ có thể đưa ra các quyết định thông minh và chính xác hơn cho công việc kinh doanh của mình.

Vì vậy, việc lựa chọn được giải pháp lưu trữ phù hợp — tức là có khả năng truyền tải dữ liệu đến đúng người hoặc đúng quy trình cần sử dụng theo cách hiệu quả và tiết kiệm nhất — cũng chính là một yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp đưa ra các quyết định tốt hơn.

Vậy tại sao việc chọn loại hình lưu trữ lại khó đến thế?

Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu tổng quan về ba công nghệ lưu trữ chính hiện nay: block storage, file storage và object storage, cùng với vai trò của từng loại trong việc hỗ trợ các quyết định kinh doanh. Đặc biệt trong bối cảnh hiện nay, nhiều giải pháp lưu trữ đã kết hợp các giao diện giữa các loại này với nhau — chẳng hạn như object storage có thể có thêm giao diện dạng file, và ngược lại. Do đó, việc nắm rõ chức năng ban đầu của từng loại lưu trữ sẽ giúp bạn dễ dàng hơn khi đánh giá và lựa chọn giải pháp phù hợp với nhu cầu cụ thể của doanh nghiệp mình.

Về mặt kỹ thuật, khả năng ra quyết định đúng đắn bắt đầu từ chính kiến trúc lưu trữ nền tảng và giao diện tiếp cận dữ liệu bên ngoài.

Block Storage – Mang lại cấu trúc cho dữ liệu

Nền tảng cơ bản nhất cho các hình thức lưu trữ hiện nay chính là block storage (lưu trữ theo khối). Với block storage, dữ liệu được lưu trữ dưới dạng các khối (block), mỗi khối là một tập hợp các byte (1 byte = 8 bit) và mỗi khối có địa chỉ riêng biệt.

Block storage là gì?

Ở góc độ kỹ thuật, block storage được coi là hình thức lưu trữ thô sơ nhất — giống như một tấm bảng trắng chưa có gì, để các phần mềm hệ thống như hệ điều hành (OS) hoặc cơ sở dữ liệu (database) có thể xây dựng và vận hành trên đó.

💡 Giải thích: Block Storage
Block storage là hình thức lưu trữ dữ liệu theo từng khối nhỏ có địa chỉ riêng, cho phép hệ thống ghi đè hoặc cập nhật các khối riêng lẻ mà không cần phải sửa đổi toàn bộ dữ liệu. Cách lưu trữ này thường được sử dụng cho các hệ thống yêu cầu tốc độ cao và độ chính xác, như cơ sở dữ liệu hoặc máy ảo.

Trong cơ chế này, hệ thống lưu trữ biết chính xác địa chỉ của từng khối dữ liệu, cho phép cập nhật hoặc ghi đè chỉ những phần cần thiết. Các phần mềm hoặc các cấu trúc dữ liệu khác như file cũng được hình thành từ hàng ngàn block như vậy. Việc có thể chỉnh sửa từng khối nhỏ mà không cần thay đổi toàn bộ tập tin hoặc toàn bộ dữ liệu là điểm mạnh nổi bật của block storage.

Chính vì khả năng cập nhật từng phần này mà block storage rất lý tưởng cho các môi trường yêu cầu độ trễ thấp (low latency) và có số lượng giao dịch cao (high transaction environments). Khi có sự thay đổi dữ liệu, hệ thống chỉ cần cập nhật những khối liên quan, thay vì phải ghi đè lại toàn bộ.

Khi nào nên sử dụng block storage thay vì object storage?

Từ góc độ lưu trữ, hiệu suất cao và độ sẵn sàng (high availability and performance) là hai đặc điểm nổi bật của block storage.

Xét về mặt kinh doanh, block storage thường là lựa chọn nền tảng cho các ứng dụng quan trọng, mang tính sống còn đối với hoạt động của doanh nghiệp (mission-critical applications). Với khả năng hoạt động ổn định, tốc độ nhanh và hiệu quả, block storage giúp đảm bảo các hệ thống quan trọng luôn được vận hành một cách tin cậy.

Ví dụ thực tế bao gồm các hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu giao dịch, các máy chủ ảo (virtual machines), hoặc các ứng dụng doanh nghiệp có yêu cầu xử lý dữ liệu theo thời gian thực.

File Storage – Tăng cường khả năng cộng tác và chia sẻ dữ liệu

File storage (lưu trữ theo tệp) được xây dựng dựa trên hệ thống tệp toàn cục (global file system). Đây là một dạng cấu trúc dữ liệu được thiết kế để hoạt động bên trên block storage, tổ chức dữ liệu thành các thư mục (directories), thư mục con (sub-directories) và các tên tệp (filenames). Hệ thống tệp quản lý quyền truy cập, khóa tệp (file locking), cũng như các thuộc tính của từng tệp như ngày tạo, ngày chỉnh sửa, loại tệp và dung lượng.

💡 Giải thích: File Storage
File storage là hình thức lưu trữ dữ liệu phổ biến nhất, trong đó dữ liệu được lưu thành các tệp (files) có tên, đường dẫn và thư mục rõ ràng. Người dùng hoặc ứng dụng có thể dễ dàng truy cập, đọc, ghi hoặc sửa đổi từng tệp. Đây là cách lưu trữ thường thấy trên các ổ cứng máy tính, máy chủ tệp (file server) hoặc thiết bị NAS.

Các thiết bị Network Attached Storage (NAS) — tức là thiết bị lưu trữ kết nối mạng — thuộc loại hình file storage, cho phép lưu trữ và chia sẻ dữ liệu thông qua mạng LAN (mạng cục bộ) hoặc WAN (mạng diện rộng).

Cấu trúc dạng thư mục và cơ chế đặt tên tệp là yếu tố giúp nhiều người dùng trong một tổ chức có thể truy cập, chia sẻ và cộng tác trên cùng một tập tin. Hệ thống tệp đảm nhiệm việc quản lý phiên bản và cập nhật tệp sao cho phù hợp với quyền hạn của từng người dùng.

File storage đóng vai trò gì trong quyết định kinh doanh?

Từ góc độ doanh nghiệp, file storage giúp các nhóm làm việc chuyển đổi dữ liệu thô thành các thông tin có thể sử dụng được dưới nhiều hình thức khác nhau như tài liệu văn bản, hình ảnh, âm thanh, video hoặc biểu đồ.

Nhờ khả năng kiểm soát quyền truy cập và chia sẻ dữ liệu dễ dàng, file storage là nền tảng lý tưởng cho các môi trường cần cộng tác giữa nhiều bộ phận, nhiều người dùng, hoặc nhiều hệ thống ứng dụng khác nhau.

Ví dụ, trong một doanh nghiệp thiết kế hoặc sản xuất nội dung số, các nhóm thiết kế, biên tập và kiểm duyệt có thể cùng làm việc trên các file hình ảnh, video, hoặc tài liệu dự án thông qua hệ thống file storage với quyền hạn và phiên bản rõ ràng.

Object Storage – Giải pháp truy cập dữ liệu phân tán lâu dài

Object storage là gì?

Object storage (lưu trữ theo đối tượng) lưu trữ dữ liệu dưới dạng các đối tượng (objects), mỗi đối tượng đi kèm với một khóa nhận diện duy nhất (unique key). Mỗi object chính là một đơn vị dữ liệu hoàn chỉnh — chẳng hạn như một tập tin văn bản, một bức ảnh, một đoạn video, hay một file âm thanh — và đi kèm với các siêu dữ liệu (metadata) mô tả đặc điểm của đối tượng đó.

💡 Giải thích: Object Storage
Object storage là hình thức lưu trữ dữ liệu dưới dạng các đối tượng độc lập, mỗi đối tượng được gán một khóa duy nhất và có thể chứa thêm các thông tin mô tả (metadata). Khác với file storage (phải truy cập theo đường dẫn thư mục) và block storage (truy cập theo địa chỉ khối), object storage cho phép truy xuất dữ liệu đơn giản chỉ bằng cách sử dụng khóa của đối tượng đó. Loại lưu trữ này thường được sử dụng cho dữ liệu phi cấu trúc như hình ảnh, video, tài liệu lưu trữ lâu dài.

Tất cả các hệ thống object storage đều cung cấp giao diện truy cập thông qua các API dạng RESTful (giao thức HTTP), cho phép bạn chỉ cần có kết nối mạng (qua internet hoặc mạng nội bộ) và khóa nhận diện đối tượng để lấy được dữ liệu mong muốn.

Vì sao object storage phù hợp với các bộ dữ liệu lớn?

Object storage đặc biệt phù hợp với các môi trường có khối lượng dữ liệu lớn, dữ liệu phi cấu trúc và cần lưu trữ lâu dài. Một điểm nổi bật của object storage là khả năng mở rộng linh hoạt: phần mềm quản lý object storage có thể được cài đặt trên các máy chủ phổ thông (không cần phần cứng chuyên dụng đắt tiền), đồng thời có thể thêm bớt tài nguyên khi cần thiết để tối ưu dung lượng và hiệu suất.

Việc di chuyển dữ liệu giữa các node trong hệ thống object storage diễn ra một cách linh hoạt mà không bị giới hạn bởi đường dẫn thư mục như ở file storage. Nhờ đó, dữ liệu có thể được phân phối và sao lưu giữa nhiều vị trí khác nhau mà không ảnh hưởng đến khả năng truy xuất.

Chính nhờ cách hoạt động này, object storage trở thành nền tảng lưu trữ chính cho các dịch vụ cloud hiện nay, đặc biệt là những dịch vụ xử lý dữ liệu phi cấu trúc như lưu trữ hình ảnh, video, âm thanh hoặc các dịch vụ phát trực tuyến (streaming).

Object storage hỗ trợ ra quyết định kinh doanh như thế nào?

Từ góc độ doanh nghiệp, object storage giúp các ứng dụng và người dùng cuối có thể dễ dàng truy cập và tiêu thụ các dữ liệu phi cấu trúc ở bất kỳ đâu, bất kể dữ liệu đang được lưu trữ tại vị trí nào trong hệ thống.

Ví dụ, một công ty truyền thông có thể lưu trữ hàng ngàn video trên nền tảng object storage. Các ứng dụng phát trực tuyến hoặc hệ thống quản lý nội dung (CMS) chỉ cần sử dụng khóa đối tượng để truy xuất và phát video tới người dùng mà không phải lo về vị trí lưu trữ thực tế của file đó.

Bên cạnh đó, khả năng tích hợp với API RESTful giúp việc kết nối giữa các ứng dụng, hệ thống phân tích dữ liệu hoặc AI dễ dàng hơn, từ đó hỗ trợ doanh nghiệp khai thác dữ liệu hiệu quả hơn trong các chiến lược kinh doanh.

Hiểu đúng về các loại lưu trữ để đưa ra quyết định kinh doanh sáng suốt hơn

Như đã trình bày ở trên, mỗi loại hình lưu trữ — block storage, file storage và object storage — đều có những vai trò và ưu điểm riêng. Việc nắm rõ cách thức hoạt động và mục đích thiết kế ban đầu của từng loại sẽ giúp doanh nghiệp dễ dàng lựa chọn giải pháp lưu trữ phù hợp với nhu cầu thực tế của mình.

Ngày nay, nhiều nền tảng lưu trữ hiện đại thậm chí còn cung cấp các giao diện hỗn hợp: ví dụ như một hệ thống object storage có thể hỗ trợ giao diện file, hoặc ngược lại. Chính vì thế, việc hiểu rõ “bản chất gốc” của từng loại hình lưu trữ là rất cần thiết để tránh nhầm lẫn khi đánh giá các giải pháp trên thị trường.

• Việc lựa chọn đúng hạ tầng lưu trữ ngay từ đầu sẽ giúp doanh nghiệp:
• Tối ưu hóa chi phí vận hành
• Tăng hiệu suất xử lý dữ liệu
• Cải thiện khả năng cộng tác giữa các bộ phận
• Tăng cường độ tin cậy và khả năng mở rộng của toàn hệ thống

💡 Thực tiễn:

• Block storage phù hợp nhất cho các ứng dụng quan trọng yêu cầu tốc độ cao và độ trễ thấp, như cơ sở dữ liệu giao dịch hoặc máy ảo.
• File storage là lựa chọn lý tưởng cho các môi trường cần chia sẻ và cộng tác trên tài liệu, hình ảnh, video hoặc các tệp làm việc.
• Object storage là giải pháp tối ưu cho lưu trữ lâu dài, mở rộng linh hoạt với các dữ liệu phi cấu trúc như ảnh, video, sao lưu (backup) hoặc các kho lưu trữ dữ liệu lớn trên nền tảng cloud.

Liên hệ để được tư vấn thêm

Nếu doanh nghiệp của bạn đang cân nhắc lựa chọn giải pháp lưu trữ phù hợp hoặc cần tìm hiểu sâu hơn về các công nghệ lưu trữ hiện đại, đừng ngần ngại liên hệ với đội ngũ tư vấn VNPT Cloud để được hỗ trợ.